Zrównoważona działalność gospodarcza

Zrównoważonemu rozwojowi służy zrównoważona działalność gospodarcza, co oznacza, że w ramach prowadzenia takiej działalności uwzględniany jest jej wpływ na środowisko naturalne oraz otoczenie, w którym działalność jest prowadzona, przez co należy rozumieć m.in. kwestie poszanowania praw pracowniczych, czy też wpływ na lokalną społeczność. Ważnym elementem staje się zatem koszt środowiskowy oraz społeczny działalności gospodarczej – nie uwzględniany w tradycyjnej analizie biznesowej. W dyskusji poświęconej kryteriom kwalifikowania działalności gospodarczej jako „zrównoważonej” używa się skrótu „ESG”, który odnosi się do słów: „Environmental”, „Social” oraz „Governance”. Terminy te dotyczą kolejno kwestii z zakresu ochrony środowiska, społecznych oraz z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem/ładu korporacyjnego. Aby zatem działalność gospodarcza mogła zostać uznana za zrównoważoną, powinna spełniać określone w ramach ESG kryteria.

Powyższe ujęcie skupione jest na ocenie oddziaływania działalności gospodarczej na środowisko, społeczeństwo itp. Dodatkowo, możliwe jest przyjęcie perspektywy oceny oddziaływania środowiska, kwestii społecznych itp. na działalność gospodarczą. Działalność uwzględniająca taki wpływ (np. poprzez podjęcie środków zabezpieczających przed negatywnymi skutkami suszy czy powodzi) również może być w szerszym ujęciu postrzegana jako uwzględniająca cele zrównoważonego rozwoju.

Dwie wskazane perspektywy ukazujące oddziaływanie działalności gospodarczej na otoczenie oraz otoczenia na działalność gospodarczą znane są jako „podwójna materialność/istotność” (ang. double materiality). Uznaje się, że są one ze sobą powiązane, ponieważ ograniczanie negatywnego wpływu działalności gospodarczej na otoczenie w długim terminie powinno skutkować ograniczeniem negatywnego wpływu otoczenia na działalność gospodarczą.

Grafika¹ ilustruje dwie perspektywy:

• oddziaływanie działalności gospodarczej na otoczenie, w tym przypadku na klimat (ang. environmental and social materiality),
• oddziaływanie otoczenia, w tym przypadku klimatu, na działalność gospodarczą (ang. financial materiality).

Rozróżnienie wspomnianych aspektów „E”, „S” oraz „G” jest istotne. W aktualnie toczącej się debacie poświęca się uwagę przede wszystkim kwestiom zmiany klimatu oraz nadmiernej emisji dwutlenku węgla. Nie można jednak pomijać innych niż klimatycznych kwestii środowiskowych (jak np. ochrona bioróżnorodności, oszczędna gospodarka zasobami wodnymi), kwestii społecznych (np. tzw. luki płacowej) ani kwestii z zakresu ładu korporacyjnego. 

Finansowanie zrównoważonej działalności gospodarczej – ramy regulacyjne

Prowadzeniu zrównoważonej działalności gospodarczej służy natomiast odpowiednie finansowanie. Ten temat podjęła Komisja Europejska, która w dniu 8 marca 2018 r. poinformowała o przyjęciu Planu działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego² . Plan określa pakiet działań, których wdrożenie i realizacja jest ukierunkowana na osiągnięcie celów dotyczących:

• ukierunkowania przepływów kapitału na zrównoważone inwestycje celem osiągnięcia zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu³,
• zarządzania ryzykiem finansowym wynikającym ze zmiany klimatu, wyczerpywania się zasobów, degradacji środowiska oraz kwestii społecznych; oraz
• wspierania przejrzystości i podejścia długoterminowego w działalności finansowej i gospodarczej.

Plan Komisji Europejskiej pozostaje ściśle powiązany z zobowiązaniami politycznymi podjętymi przez rządy, w tym przez polski rząd, w 2015 r. w ramach agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju⁴ oraz na podstawie porozumienia klimatycznego zawartego w Paryżu⁵. Sygnatariusze porozumienia podejmą wysiłki m.in. w kierunku wstrzymania i ograniczenia wzrostu globalnej średniej temperatury, wzmocnienia zdolności adaptacji do negatywnych konsekwencji zachodzących zmian klimatu oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych (z zastrzeżeniem braku negatywnych skutków dla produkcji żywności).

Zgodnie z 2030 Climate Target Plan, Komisja Europejska przyjęła, że do 2030 r. poziom emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej powinien spaść o 50-55% w porównaniu do poziomu z 1990 r., natomiast cel gospodarki zero-emisyjnej netto ma zostać osiągnięty do 2050 roku⁶. Ponadto, Komisja Europejska proponuje wprowadzenie prawnie wiążącego celu polegającego na osiągnięciu do 2050 r. zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. Miałoby to nastąpić na mocy rozporządzenia ustanawiającego Europejskie prawo o klimacie⁷.

Dodatkowo, w dniu 14 stycznia 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu⁸, którego celem jest uruchomienie środków przeznaczonych na finansowanie zrównoważonych inwestycji w Europie przez następne 10 lat. Elementem planu jest tzw. mechanizm sprawiedliwej transformacji, który służy zapewnieniu, aby transformacja na rzecz gospodarki neutralnej dla klimatu przebiegała w sposób sprawiedliwy, tzn. z uwzględnieniem sytuacji, w której znajdują się poszczególne państwa członkowskie. Pozostaje to szczególnie istotne dla tych regionów, których gospodarki na obecnym etapie w znacznym stopniu pozostają powiązane z wydobyciem i wykorzystaniem paliw kopalnych.

Celem ostatecznym działań Komisji Europejskiej jest stworzenie takich warunków, które będą ułatwiać dokonywanie zarówno publicznych, jak i prywatnych inwestycji ukierunkowanych na osiągnięcie gospodarki neutralnej klimatycznie, zielonej, konkurencyjnej oraz zapewniającej ochronę przed wykluczeniem społecznym.

Co dalej

Państwa Unii Europejskiej wkraczają w ten sposób na nowe tory prowadzenia gospodarki . Co istotne, „zielony” kierunek otwiera nowe możliwości inwestycyjne, które jednocześnie mogą generować zagrożenia dla uczestników obrotu gospodarczego, np. w postaci materializacji nowych kanałów ryzyka jak chociażby ryzyko reputacyjne powiązane z brakiem aktywności w zakresie ESG. 

Rolą podmiotów sektora finansowego jest dostosowanie działalności do nowych wymogów oraz zidentyfikowanie i zarządzanie ryzykiem powiązanym z ESG wynikającym ze zmian zachodzących w otoczeniu biznesowym oraz regulacyjnym. 

Informacje na temat zrównoważonego finansowania dostępne są na stronie Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii: https://www.gov.pl/web/rozwoj/zrownowazone-finansowanie

____________________

1 Źródło grafiki: Komisja Europejska, Guidelines on non-financial reporting: Supplement on reporting climate-related information, https://ec.europa.eu/finance/docs/policy/190618-climate-related-information-reporting-guidelines_en.pdf 

²https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52018DC0097 

³Włączenie społeczne może być rozumiane w szczególności jako eliminowanie wykluczenia społecznego np. w dostępie do usług, infrastruktury informatycznej, godnej pracy itp.

⁴https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld

⁵https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement

⁶https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action/2030_ctp_en

⁷https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action/law_pl

⁸https://ec.europa.eu/regional_policy/pl/newsroom/news/2020/01/14-01-2020-financing-the-green-transition-the-european-green-deal-investment-plan-and-just-transition-mechanism

⁹https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52018DC0773&from=PL